|
BİLGİ EDİNME KANUNU
Kanun No. 4982 Kabul Tarihi : 9.10.2003
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1.- Bu Kanunun amacı; demokratik ve şeffaf yönetimin gereği
olan eşitlik, tarafsızlık ve açıklık ilkelerine uygun olarak
kişilerin bilgi edinme hakkını kullanmalarına ilişkin esas ve
usulleri düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2.- Bu Kanun; kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu
niteliğindeki meslek kuruluşlarının faaliyetlerinde uygulanır.
1.11.1984 tarihli ve 3071 sayılı Dilekçe Hakkının Kullanılmasına
Dair Kanun hükümleri saklıdır.
Tanımlar
MADDE 3.- Bu Kanunda geçen;
a) Kurum ve kuruluş: Bu Kanunun 2 nci maddesinde geçen ve kapsama
dahil olan bilgi edinme başvurusu yapılacak bütün makam ve
mercileri,
b) Başvuru sahibi: Bu Kanun kapsamında bilgi edinme hakkını
kullanarak kurum ve kuruluşlara başvuran gerçek ve tüzel kişileri,
c) Bilgi: Kurum ve kuruluşların sahip oldukları kayıtlarda yer alan
bu Kanun kapsamındaki her türlü veriyi,
d) Belge: Kurum ve kuruluşların sahip oldukları bu Kanun
kapsamındaki yazılı, basılı veya çoğaltılmış dosya, evrak, kitap,
dergi, broşür, etüt, mektup, program, talimat, kroki, plân, film,
fotoğraf, teyp ve video kaseti, harita, elektronik ortamda
kaydedilen her türlü bilgi, haber ve veri taşıyıcılarını,
e) Bilgi veya belgeye erişim: İstenen bilgi veya belgenin niteliğine
göre, kurum ve kuruluşlarca, başvuru sahibine söz konusu bilgi veya
belgenin bir kopyasının verilmesini, kopya verilmesinin mümkün
olmadığı hâllerde, başvuru sahibinin bilgi veya belgenin aslını
inceleyerek not almasına veya içeriğini görmesine veya işitmesine
izin verilmesini,
f) Kurul: Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulunu,İfade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Bilgi Edinme Hakkı ve Bilgi Verme Yükümlülüğü
Bilgi edinme hakkı
MADDE 4.- Herkes bilgi edinme hakkına sahiptir.
Türkiye'de ikamet eden yabancılar ile Türkiye'de faaliyette bulunan
yabancı tüzel kişiler, isteyecekleri bilgi kendileriyle veya
faaliyet alanlarıyla ilgili olmak kaydıyla ve karşılıklılık ilkesi
çerçevesinde, bu Kanun hükümlerinden yararlanırlar.
Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerden doğan hak ve
yükümlülükleri saklıdır.
Bilgi verme yükümlülüğü
MADDE 5.- Kurum ve kuruluşlar, bu Kanunda yer alan istisnalar
dışındaki her türlü bilgi veya belgeyi başvuranların yararlanmasına
sunmak ve bilgi edinme başvurularını etkin, süratli ve doğru
sonuçlandırmak üzere, gerekli idarî ve teknik tedbirleri almakla
yükümlüdürler.
Bu Kanun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren diğer kanunların bu
Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Bilgi Edinme Başvurusu
Başvuru usulü
MADDE 6.- Bilgi edinme başvurusu, başvuru sahibinin adı ve soyadı,
imzası, oturma yeri veya iş adresini, başvuru sahibi tüzel kişi ise
tüzel kişinin unvanı ve adresi ile yetkili kişinin imzasını ve yetki
belgesini içeren dilekçe ile istenen bilgi veya belgenin bulunduğu
kurum veya kuruluşa yapılır. Bu başvuru, kişinin kimliğinin ve
imzasının veya yazının kimden neşet ettiğinin tespitine yarayacak
başka bilgilerin yasal olarak belirlenebilir olması kaydıyla
elektronik ortamda veya diğer iletişim araçlarıyla da yapılabilir.
Dilekçede, istenen bilgi veya belgeler açıkça belirtilir.
İstenecek bilgi veya belgenin niteliği
MADDE 7.- Bilgi edinme başvurusu, başvurulan kurum ve kuruluşların
ellerinde bulunan veya görevleri gereği bulunması gereken bilgi veya
belgelere ilişkin olmalıdır.
Kurum ve kuruluşlar, ayrı veya özel bir çalışma, araştırma, inceleme
ya da analiz neticesinde oluşturulabilecek türden bir bilgi veya
belge için yapılacak başvurulara olumsuz cevap verebilirler.
İstenen bilgi veya belge, başvurulan kurum ve kuruluştan başka bir
yerde bulunuyorsa, başvuru dilekçesi bu kurum ve kuruluşa gönderilir
ve durum ilgiliye yazılı olarak bildirilir.
Yayımlanmış veya kamuya açıklanmış bilgi veya belgeler
MADDE 8.- Kurum ve kuruluşlarca yayımlanmış veya yayın, broşür, ilân
ve benzeri yollarla kamuya açıklanmış bilgi veya belgeler, bilgi
edinme başvurularına konu olamaz. Ancak, yayımlanmış veya kamuya
açıklanmış bilgi veya belgelerin ne şekilde, ne zaman ve nerede
yayımlandığı veya açıklandığı başvurana bildirilir.
Gizli bilgileri ayırarak bilgi veya belge verme
MADDE 9.- İstenen bilgi veya belgelerde, gizlilik dereceli veya
açıklanması yasaklanan bilgiler ile açıklanabilir nitelikte olanlar
birlikte bulunuyor ve bunlar birbirlerinden ayrılabiliyorsa, söz
konusu bilgi veya belge, gizlilik dereceli veya açıklanması
yasaklanan bilgiler çıkarıldıktan sonra başvuranın bilgisine
sunulur. Ayırma gerekçesi başvurana yazılı olarak bildirilir.
Bilgi veya belgeye erişim
MADDE 10.- Kurum ve kuruluşlar, başvuru sahibine istenen belgenin
onaylı bir kopyasını verirler.
Bilgi veya belgenin niteliği gereği kopyasının verilmesinin mümkün
olmadığı veya kopya çıkarılmasının aslına zarar vereceği hâllerde,
kurum ve kuruluşlar ilgilinin;
a) Yazılı veya basılı belgeler için, söz konusu belgenin aslını
incelemesi ve not alabilmesini,
b)
Ses kaydı şeklindeki bilgi veya belgelerde bunları dinleyebilmesini,
c) Görüntü kaydı şeklindeki bilgi veya belgelerde bunları
izleyebilmesini,
Sağlarlar.
Bilgi veya belgenin yukarıda belirtilenlerden farklı bir şekilde
elde edilmesi mümkün ise, belgeye zarar vermemek koşuluyla bu olanak
sağlanır.
Başvurunun yapıldığı kurum ve kuruluş, erişimine olanak sağladığı
bilgi veya belgeler için başvuru sahibinden erişimin gerektirdiği
maliyet tutarı kadar bir ücreti bütçeye gelir kaydedilmek üzere
tahsil edebilir.
Bilgi veya belgeye erişim süreleri
MADDE 11.- Kurum ve kuruluşlar, başvuru üzerine istenen bilgi veya
belgeye erişimi onbeş iş günü içinde sağlarlar. Ancak istenen bilgi
veya belgenin, başvurulan kurum ve kuruluş içindeki başka bir
birimden sağlanması; başvuru ile ilgili olarak bir başka kurum ve
kuruluşun görüşünün alınmasının gerekmesi veya başvuru içeriğinin
birden fazla kurum ve kuruluşu ilgilendirmesi durumlarında bilgi
veya belgeye erişim otuz iş günü içinde sağlanır. Bu durumda,
sürenin uzatılması ve bunun gerekçesi başvuru sahibine yazılı olarak
ve onbeş iş günlük sürenin bitiminden önce bildirilir.
10 uncu maddede belirtilen bilgi veya belgelere erişim için gereken
maliyet tutarının idare tarafından başvuru sahibine bildirilmesiyle
onbeş iş günlük süre kesilir. Başvuru sahibi onbeş iş günü içinde
ücreti ödemezse talebinden vazgeçmiş sayılır.
Başvuruların cevaplandırılması
MADDE 12.- Kurum ve kuruluşlar, bilgi edinme başvurularıyla ilgili
cevaplarını yazılı olarak veya elektronik ortamda başvuru sahibine
bildirirler. Başvurunun reddedilmesi hâlinde bu kararın gerekçesi ve
buna karşı başvuru yolları belirtilir.
İtiraz usulü
MADDE 13.- Bilgi edinme istemi 16 ve 17 nci maddelerde öngörülen
sebeplerle reddedilen başvuru sahibi, yargı yoluna başvurmadan önce
kararın tebliğinden itibaren onbeş gün içinde Kurula itiraz
edebilir. Kurul, bu konudaki kararını otuz iş günü içinde verir.
Kurum ve kuruluşlar, Kurulun istediği her türlü bilgi veya belgeyi
onbeş iş günü içinde vermekle yükümlüdürler.
Kurula itiraz, başvuru sahibinin idarî yargıya başvurma süresini
durdurur.
Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu
MADDE 14.- Bilgi edinme başvurusuyla ilgili yapılacak itirazlar
üzerine, 16 ve 17 nci maddelerde öngörülen sebeplere dayanılarak
verilen kararları incelemek ve kurum ve kuruluşlar için bilgi edinme
hakkının kullanılmasına ilişkin olarak kararlar vermek üzere; Bilgi
Edinme Değerlendirme Kurulu oluşturulmuştur.
Kurul; birer üyesi Yargıtay ve Danıştay genel kurullarının kendi
kurumları içinden önerecekleri ikişer aday, birer üyesi ceza hukuku,
idare hukuku ve anayasa hukuku alanlarında profesör veya doçent
unvanına sahip kişiler, bir üyesi Türkiye Barolar Birliğinin baro
başkanı seçilme yeterliliğine sahip kişiler içinden göstereceği iki
aday, iki üyesi en az genel müdür düzeyinde görev yapmakta olanlar
ve bir üyesi de Adalet Bakanının önerisi üzerine bu Bakanlıkta idarî
görevlerde çalışan hâkimler arasından Bakanlar Kurulunca seçilecek
dokuz üyeden oluşur.
Kurul üyeliğine önerilen adayların muvafakatları aranır.
Kurul Başkanı, kurul üyelerince kendi aralarından seçilir.
Kurul, en az ayda bir defa veya ihtiyaç duyulduğu her zaman Başkanın
çağrısı üzerine toplanır.
Kurul üyelerinin görev süreleri dört yıldır. Görev süresi sona
erenler yeniden seçilebilirler. Görev süresi dolmadan görevinden
ayrılan üyenin yerine aynı usule göre seçilen üye, yerine seçildiği
üyenin görev süresini tamamlar. Yeni seçilen Kurul göreve
başlayıncaya kadar önceki Kurul görevine devam eder.
Kurul üyelerine 10.2.1954 tarihli ve 6245 sayılı Harcırah Kanunu
hükümleri saklı kalmak kaydıyla fiilen görev yaptıkları her gün için
uhdesinde kamu görevi bulunanlara (1000), uhdesinde kamu görevi
bulunmayanlara ise (2000) gösterge rakamının memur aylık katsayısı
ile çarpımı sonucu bulunacak miktarda huzur hakkı ödenir. Bu
ödemelerde damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılmaz.
Kurul, belirleyeceği konularda komisyonlar ve çalışma grupları
kurabilir; ayrıca gerekli gördüğü takdirde, ilgili bakanlık ile
diğer kurum ve kuruluşların ve sivil toplum örgütlerinin
temsilcilerini bilgi almak üzere toplantılarına katılmaya davet
edebilir.
Kurulun sekretarya hizmetleri Başbakanlık tarafından yerine
getirilir.
Kurulun görev ve çalışmalarına ilişkin esas ve usuller Başbakanlıkça
hazırlanarak yürürlüğe konulacak bir yönetmelikle düzenlenir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Bilgi Edinme Hakkının Sınırları
Yargı denetimi dışında kalan işlemler
MADDE 15.- Yargı denetimi dışında kalan idarî işlemlerden kişinin
çalışma hayatını ve mesleki onurunu etkileyecek nitelikte olanlar,
bu Kanun kapsamına dahildir. Bu şekilde sağlanan bilgi edinme hakkı
işlemin yargı denetimine açılması sonucunu doğurmaz.
Devlet sırrına ilişkin bilgi veya belgeler
MADDE 16.- Açıklanması hâlinde Devletin emniyetine, dış
ilişkilerine, millî savunmasına ve millî güvenliğine açıkça zarar
verecek ve niteliği itibarıyla Devlet sırrı olan gizlilik dereceli
bilgi veya belgeler, bilgi edinme hakkı kapsamı dışındadır.
Ülkenin ekonomik çıkarlarına ilişkin bilgi veya belgeler
MADDE 17.- Açıklanması ya da zamanından önce açıklanması hâlinde,
ülkenin ekonomik çıkarlarına zarar verecek veya haksız rekabet ve
kazanca sebep olacak bilgi veya belgeler, bu Kanun kapsamı
dışındadır.
İstihbarata ilişkin bilgi veya belgeler
MADDE 18.- Sivil ve askerî istihbarat birimlerinin görev ve
faaliyetlerine ilişkin bilgi veya belgeler, bu Kanun kapsamı
dışındadır.
Ancak, bu bilgi ve belgeler kişilerin çalışma hayatını ve meslek
onurunu etkileyecek nitelikte ise, istihbarata ilişkin bilgi ve
belgeler bilgi edinme hakkı kapsamı içindedir.
İdarî soruşturmaya ilişkin bilgi veya belgeler
MADDE 19.- Kurum ve kuruluşların yetkili birimlerince yürütülen
idarî soruşturmalarla ilgili olup, açıklanması veya zamanından önce
açıklanması hâlinde;
a)
Kişilerin özel hayatına açıkça haksız müdahale sonucunu doğuracak,
b) Kişilerin veya soruşturmayı yürüten görevlilerin hayatını ya da
güvenliğini tehlikeye sokacak,
c) Soruşturmanın güvenliğini tehlikeye düşürecek,
d) Gizli kalması gereken bilgi kaynağının açığa çıkmasına neden
olacak veya soruşturma ile ilgili benzeri bilgi ve bilgi
kaynaklarının temin edilmesini güçleştirecek,
Bilgi veya belgeler, bu Kanun kapsamı dışındadır.
Adlî soruşturma ve kovuşturmaya ilişkin bilgi veya belgeler
MADDE 20.- Açıklanması veya zamanından önce açıklanması hâlinde;
a) Suç işlenmesine yol açacak,
b) Suçların önlenmesi ve soruşturulması ya da suçluların kanunî
yollarla yakalanıp kovuşturulmasını tehlikeye düşürecek,
c) Yargılama görevinin gereğince yerine getirilmesini engelleyecek,
d) Hakkında dava açılmış bir kişinin adil yargılanma hakkını ihlâl
edecek,
Nitelikteki bilgi veya belgeler, bu Kanun kapsamı dışındadır.
4.4.1929 tarihli ve 1412 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu,
18.6.1927 tarihli ve 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu,
6.1.1982 tarihli ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu ve
diğer özel kanun hükümleri saklıdır.
Özel hayatın gizliliği
MADDE 21.- Kişinin izin verdiği hâller saklı kalmak üzere, özel
hayatın gizliliği kapsamında, açıklanması hâlinde kişinin sağlık
bilgileri ile özel ve aile hayatına, şeref ve haysiyetine, meslekî
ve ekonomik değerlerine haksız müdahale oluşturacak bilgi veya
belgeler, bilgi edinme hakkı kapsamı dışındadır.
Kamu yararının gerektirdiği hâllerde, kişisel bilgi veya belgeler,
kurum ve kuruluşlar tarafından, ilgili kişiye en az yedi gün önceden
haber verilerek yazılı rızası alınmak koşuluyla açıklanabilir.
Haberleşmenin gizliliği
MADDE 22.- Haberleşmenin gizliliği esasını ihlâl edecek bilgi veya
belgeler, bu Kanun kapsamı dışındadır.
Ticarî sır
MADDE 23.- Kanunlarda ticarî sır olarak nitelenen bilgi veya
belgeler ile, kurum ve kuruluşlar tarafından gerçek veya tüzel
kişilerden gizli kalması kaydıyla sağlanan ticarî ve malî bilgiler,
bu Kanun kapsamı dışındadır.
Fikir ve sanat eserleri
MADDE 24.- Fikir ve sanat eserlerine ilişkin olarak yapılacak bilgi
edinme başvuruları hakkında ilgili kanun hükümleri uygulanır.
Kurum içi düzenlemeler
MADDE 25.- Kurum ve kuruluşların, kamuoyunu ilgilendirmeyen ve
sadece kendi personeli ile kurum içi uygulamalarına ilişkin
düzenlemeler hakkındaki bilgi veya belgeler, bilgi edinme hakkının
kapsamı dışındadır. Ancak, söz konusu düzenlemeden etkilenen kurum
çalışanlarının bilgi edinme hakları saklıdır.
Kurum içi görüş, bilgi notu ve tavsiyeler
MADDE 26.- Kurum ve kuruluşların faaliyetlerini yürütmek üzere, elde
ettikleri görüş, bilgi notu, teklif ve tavsiye niteliğindeki bilgi
veya belgeler, kurum ve kuruluş tarafından aksi kararlaştırılmadıkça
bilgi edinme hakkı kapsamındadır.
Bilimsel, kültürel, istatistik, teknik, tıbbî, malî, hukukî ve
benzeri uzmanlık alanlarında yasal olarak görüş verme yükümlülüğü
bulunan kişi, birim ya da kurumların görüşleri, kurum ve
kuruluşların alacakları kararlara esas teşkil etmesi kaydıyla bilgi
edinme istemlerine açıktır.
Tavsiye ve mütalaa talepleri
MADDE 27.- Tavsiye ve mütalaa talepleri bu Kanun kapsamı dışındadır.
Gizliliği kaldırılan bilgi veya belgeler
MADDE 28.- Gizliliği kaldırılmış olan bilgi veya belgeler, bu
Kanunda belirtilen diğer istisnalar kapsamına girmiyor ise, bilgi
edinme başvurularına açık hâle gelir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Ceza hükümleri
MADDE 29.- Bu Kanunun uygulanmasında ihmâli, kusuru veya kastı
bulunan memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında, işledikleri
fiillerin genel hükümler çerçevesinde ceza kovuşturması gerektirmesi
hususu saklı kalmak kaydıyla, tâbi oldukları mevzuatta yer alan
disiplin cezaları uygulanır.
Bu Kanunla erişilen bilgi ve belgeler ticarî amaçla çoğaltılamaz ve
kullanılamaz.
Rapor düzenlenmesi
MADDE 30.- Kurum ve kuruluşlar, bir önceki yıla ait olmak üzere;
a) Kendilerine yapılan bilgi edinme başvurularının sayısını,
b) Olumlu cevaplanarak bilgi veya belgelere erişim sağlanan başvuru
sayısını,
c) Reddedilen başvuru sayısı ve bunların dağılımını gösterir
istatistik bilgileri,
d) Gizli ya da sır niteliğindeki bilgiler çıkarılarak ya da bu
nitelikteki bilgiler ayrılarak bilgi veya belgelere erişim sağlanan
başvuru sayısını,
e) Başvurunun reddedilmesi üzerine itiraz edilen başvuru sayısı ile
bunların sonuçlarını,
Gösterir bir rapor hazırlayarak, bu raporları her yıl Şubat ayının
sonuna kadar Bilgi Edinme Değerlendirme Kuruluna gönderirler. Bağlı,
ilgili ve ilişkili kamu kurum ve kuruluşları raporlarını bağlı,
ilgili ya da ilişkili oldukları bakanlık vasıtasıyla iletirler.
Kurul, hazırlayacağı genel raporu, söz konusu kurum ve kuruluşların
raporları ile birlikte her yıl Nisan ayının sonuna kadar Türkiye
Büyük Millet Meclisine gönderir. Bu raporlar takip eden iki ay
içinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığınca kamuoyuna
açıklanır.
Yönetmelik
MADDE
31.-
Bu Kanunun uygulanması ile ilgili esas ve usullerin belirlenmesine
ilişkin yönetmelik, Kanunun yayımını takip eden altı ay içinde
Başbakanlık tarafından hazırlanarak Bakanlar Kurulunca yürürlüğe
konulur.
Yürürlük
MADDE 32.- Bu Kanun yayımı tarihinden itibaren altı ay sonra
yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 33.- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür |
|