Generaal Matthijssen: wij zijn op oorlog voorbereid premium

Generaal Kees Matthijssen commandeerde deze week, van dinsdag 16 tot vrijdag 19 juni, de 1.200 man sterke voorhoede van de NAVO 'Flitsmacht' (5.000 man) bij een grote oefening in Polen. Nederlandse, Duitse, Noorse en Tsjechische militairen rukten uit alsof ze het bondgenootschappelijke territoir moesten verdedigen.

Er werden geen oefengevechten gehouden. Het was vooral een snelheidsproef. Arriveert de 'Very High Readiness Joint Task Force' binnen 48 uur op de juiste plek om een geopolitieke brandhaard te blussen?

Krijgt iedere soldaat meteen de juiste munitie? Rollen de tanks tijdig door de straten van het denkbeeldige conflictgebied? Elke oorlog wordt achter het bureau gewonnen, want als de logistiek hapert, staken soldaten automatisch de strijd.

ELSEVIER Wat is er eigenlijk zo moeilijk aan? Iedere militair stapt toch met helm en geweer het vliegtuig in en bij aankomst krijgt hij munitie en een scherfvest uitgereikt?

Kees Matthijssen: 'Ja, maar hun voorraden volstaan voor de eerste 48 uur. Daarachter moet dus een tweede bevoorrading zitten voor de volgende vijf dagen. Daarachter zit een goederenstroom voor 23 dagen. De laadcapaciteit van diverse typen vliegtuigen moet optimaal worden benut. We werken met draaiboeken, die we nu uittesten.'

De oefening heette Noble Jump (Adellijke Sprong) en paste met allerlei andere oefeningen van landmacht, luchtmacht en marine in de Oost-Europese landen – zoals Baltops op de Oostzee, Saber Strike in Estland en Litouwen, Trident Joust in Roemenië – in de NAVO-exercitie Allied Shield.

ELSEVIER Denkt u echt dat de Russische president Vladimir Poetin onder de indruk is?

Matthijssen: 'Of de Russen onder de indruk zijn, weet ik niet. Ik denk wel dat ze ons bespieden. Ik constateer dat ze aan hun kant van de grens tegelijkertijd oefeningen houden. Ik denk dat Poetin nog wel drie keer zal aarzelen voordat hij iets doet waardoor de NAVO-landen artikel 5 – een aanval op één is een aanval op allen – in werking zetten. Hij sprak laatst sussende woorden. Overigens is Noble Jump gericht op de dreiging uit het oosten én zuiden. De NAVO-flitsmacht komt ook in actie als bijvoorbeeld de terreurbeweging IS vanuit Syrië of Irak de grens met Turkije oversteekt.'

ELSEVIER Is de NAVO voorbereid op 'hybride oorlogvoering'? Kijk naar hoe Poetin het schiereiland de Krim annexeerde: hij schiep een politiek verwarrende situatie, stuurde toen niet-reguliere troepen – de 'groene mannetjes' – die opeens de Oekraïense militairen overrompelden. Op welke scenario's bereidt u uw troepen voor?

Matthijssen: 'Ons vak blijft dicht bij de klassieke oorlogvoering. Uiteindelijk kan het tot een grootschalig gewapend treffen komen, waarbij wij de vijand uitschakelen zonder zelf te worden geraakt. Maar we beschikken nu ook over moderne capaciteiten, zoals cybertechnologie, om terug te slaan als we via internet worden aangevallen. In de hybride oorlogvoering komt het vooral ook aan op het vergaren van inlichtingen over de politiek-militaire omgeving. We analyseren open bronnen en sociale media.'

In Te wapen! zijn Eric Vrijsens beste reportages en reconstructies over de Nederlandse krijgsmacht gebundeld. Een spannend, diepgravend en buitengewoon goed geïnformeerd boek. Bestel nu >

ELSEVIER In de hybride oorlogvoering is de agressor sterk in het voordeel door het verrassingselement. Wie in de verdediging zit, moet steeds een antwoord vinden op plotselinge wendingen. Komt het tot een conflict in de Baltische staten, dan zal Poetin het voorstellen alsof de NAVO een bezettingsmacht is en de Russen de bevrijders.

Matthijssen: 'Ook in de klassieke oorlogvoering geldt dat een aanvaller het verrassingselement heeft en steeds probeert het initiatief te behouden. De verdediger moet steeds reageren en probeert het initia­tief over te nemen. In de hybride oorlogvoering geldt dat misschien sterker. Daarom trainen wij ook op flexibiliteit.

'Op elke stap van de tegenpartij moeten wij een gepast antwoord vinden. Komt het ultimo tot oorlog, dan zijn wij daarop voorbereid. Sterker, we moeten in elke fase van een conflict kunnen dreigen met nóg zwaarder geweld. Altijd kunnen wij escaleren naar een nóg hoger geweldsniveau. Dat schrikt de vijand af. We trainen daarom voor het donkerste scenario. In de NAVO "Flitsmacht" beschikken het Duitse en het Noorse bataljon over tanks.'

ELSEVIER Zijn Estland, Letland en Litouwen eigenlijk wel te verdedigen? Het is een relatief smalle kuststrook zonder strategisch achterland. Komt het tot een grootschalig conflict met Rusland, dan worden NAVO-troepen in zee gedreven. De vergelijking met Israël dringt zich op. Dat land zal nooit een oorlog uitvechten op eigen territoir – want dan staat vast dat Israël verliest – en kiest altijd voor de 'voorwaartse verdediging'. Kan de NAVO de Baltische staten verdedigen door bereidheid te tonen tot het uitvoeren van preventieve aanvallen op Russisch grondgebied?

Matthijssen: 'Tot op zekere hoogte doen we dat al. Met jachtvliegtuigen beschermen we Estland, Letland en Litouwen door middel van "air policing". We beschermen deze NAVO-landen via "re-assurance"; de verzekering door militair vertoon. Maar dat je ook een voet over de Russische grens wilt zetten... tja, dan kom je op het politieke vlak. Het is iets wat de NAVO niet wil uitstralen.'

 

ELSEVIER In Afghanistan en Irak moest u de 'hearts and minds' van de lokale bevolking winnen. Hoe werkt dit in een conflictsituatie met Rusland? Gaat het daar om de 'hearts and minds' van de Russisch sprekende minderheden in NAVO-landen en van de bevolking in de Russische grensgebieden?

Matthijssen: 'In Uruzgan richtten we ons met een eigen radiozender tot de lokale bevolking. In Irak ging ik elke twee weken naar de lokale omroep om in een interview uit te leggen waarmee we bezig waren. Ook in een hybride conflict bevinden de militairen zich tussen de burgerbevolking.

'Met onze technische middelen kunnen wij heel sterk zijn en de informatievoorziening domineren. Via internet brengen wij onze boodschap beter over dan de Russen. Het probleem is alleen: wij zijn een coalitie van verschillende landen met uiteenlopende belangen en staan tegenover één Rusland met een kortere boodschap.

'Het lastige is ook: wij zijn eerlijk. Democratische landen verplichten zichzelf een eerlijke boodschap te brengen. De Russen staan daar anders in. In de Krim ontkenden ze simpelweg dat de mannen in groene pakken Russische militairen waren. Naderhand bleek dat een leugen, maar daar liggen ze dan niet wakker van.'

ELSEVIER Hoeveel NAVO-soldaten spreken Russisch? Zou het niet goed zijn dat aantal snel op te voeren, want wie de taal machtig is, kan zich ook beter verplaatsen in de gedachtewereld van een volk?

Matthijssen: 'Ik denk dat slechts een enkeling Russisch verstaat. We hebben software om teksten meteen te vertalen. Maar Russisch sprekende NAVO-militairen is zeker iets wat wij overwegen. De politieke awareness van militairen is zeker een punt. In complexe conflictsituaties gaat het om de "force posture": de houding die je aanneemt tegen de dreiging.

'We trainen onze soldaten vanaf de eerste dag om snel te schakelen tussen humanitair optreden, vredeshandhaving en het hoogste geweldsspectrum. ­Iedere militair moet voortdurend inschatten wie er tegenover hem staat: een tegenstander, een medestander of iemand daartussen­in.'

Elsevier nummer 25, 20 juni 2015