Nu de gesprekken tussen Griekenland en de schuldeisers zijn stukgelopen, verkeert het Griekse volk in grote onzekerheid over de toekomst van het land. Welke opties hebben de Grieken nog?
De Grieken hebben de gesprekken in de eurogroep verlaten. Waar Athene had gehoopt op het bereiken van een politiek akkoord, hielden de technici in Brussel hun poot stijf. Ze wilden niet instemmen met het verlengen van het huidige programma met een maand, waarna de Grieken de gesprekken lieten klappen.
Gaat Griekenland nu failliet?
Niet direct. Athene heeft nog reserves uit lokale overheden en staatsinstellingen om het een tijdje mee uit te zingen. Maar als Griekenland 30 juni inderdaad niet niet de geleende 1,5 miljard euro aan het Internationaal Monetair Fonds (IMF) zal overmaken, zullen de problemen zich in razendsnel tempo gaan opstapelen.
Het land voldoet dan namelijk niet langer aan de betalingsverplichtingen en valt daarmee automatisch buiten het hulpprogramma. Technisch gezien is Griekenland voor de Europese instellingen dan officieel geen 'land in nood' meer en zullen de normale regels weer gaan gelden. Het IMF kan een snellere uitbetaling van de Griekse staatsobligaties die de instelling kocht gaan opeisen en de Europese Centrale Bank (ECB) kan de Griekse banken geen extra noodsteun meer geven door de reserves op te vullen. De Griekse staatssecretaris van Financiën zei zondag op tv dat ze erop rekent dat de ECB de steun overeind houdt. Maar op 20 juli moeten de Grieken een bedrag van 3,5 miljard euro overmaken en op 20 augustus weer hetzelfde bedrag. Als dit niet gebeurt, zal het voor de ECB steeds lastiger worden om de Griekse banken te blijven steunen. De Grieken zullen, voor zover zij dit nog niet deden, al hun geld van de banken halen en beleggers halen massaal hun investeringen weg uit het land. Het scenario van een Grieks bankroet lijkt dan onvermijdelijk te zijn.
Zijn er geen andere opties?
De Griekse regering hoopt nog altijd dat Europa door de knieën gaat en het huidige voorstel nog gaat aanpassen. Maar dit is als een bluf van een pokerspeler die met waardeloze kaarten toch all-in gaat. Er bestaat hoe dan ook een optie dat het Griekse volk de eigen regering buitenspel zet. Op 5 juli mogen de Grieken in een referendum stemmen over het huidige voorstel. Als de Grieken instemmen, zal de Griekse premier Alexis Tsipras dat oordeel volgen. Het is dan wel te laat, maar waarschijnlijk zullen de schuldeisers dan enige coulance tonen.
Maar een 'ja' tegen het voorstel van het Griekse volk zou een zeer onverwachte plotwending zijn. De radicaal-linkse Syriza-partij won de verkiezingen juist met de belofte een einde te maken aan de harde bezuinigingen waartoe de schuldeisers het land dwongen. Als ook de Grieken het Europese voorstel afwijzen, blijven er geen andere opties over dan de schade zo veel mogelijk te beperken.
Wat kan gedaan worden tegen een bankrun?
Het grootste gevaar voor Griekenland is een massale bankrun. Als de ECB geen steun meer verleent aan de Griekse banken, zullen de Grieken hun centen niet langer aan de banken toevertrouwen. Griekenland heeft twee opties om een bankrun te voorkomen. De eerste is een 'bank holiday': alle banken gaan dicht. De Grieken kunnen dan geen geld meer opnemen, maar ook niet meer overmaken. Dit is desastreus voor bedrijven en dus heel slecht voor de economie.
De andere optie is een maximum stellen aan het op te nemen bedrag. Deze maatregel is in de praktijk echter lastig uit te voeren. Bovendien duurt het enkele dagen voordat dit technisch gezien kan worden uitgevoerd. Daarbij moeten de banken wel het geld in kas hebben om deze beperkte opnamen uit te kunnen betalen. Dit laatste zal steeds lastiger worden.
Grexit
Als alle bovengenoemde opties geen resultaat opleveren dan zal het land uiteindelijk geen andere keuze hebben dan de 'reset-knop' indrukken. Griekenland zal de eurozone en, waarschijnlijk ook de Europese Unie (EU), verlaten en weer de oude Drachme invoeren. Dit zou een uniek scenario opleveren voor Europa en analisten zijn dan ook verdeeld over de gevolgen. Zullen beleggers zich massaal afkeren van de eurozone dat als een veilig gebied werd beschouwd, of zullen zij juist waarderen dat het gebied in staat is de rotte appelen eruit te vissen.
Zeker is dat het ten goede zal komen aan de Griekse export: Griekse producten zullen voor eurolanden een stuk goedkoper zijn. Maar het zal voor de Grieken onmogelijk worden om de huidige producten uit andere landen te blijven importeren. Wat er werkelijk met Griekenland en de eurozone zal gebeuren bij een Grexit, kan alleen de werkelijkheid uitwijzen.