Tuvan (Тыва дыл / Tyva dyl)

Tuvan is a Turkic language with about 200,000 speakers in the Republic of Tuva (Tannu Tuva) in south-central Siberia in the far east of the Russian Federation. There are also small groups of Tuvan speakers in China and Mongolia.

Tuvan is classified as a Northeastern or Siberian Turkic language and is closely related to the Khakas and Altai languages. It has also been quite heavily influenced by Mongolian and Russian.

There are four main dialects of Tuvan: Western, Central, Northeastern and Southeastern. Written Tuvan is based on the Central dialect. It was first written in 1930 using the Latin alphabet with a spelling system invented by Mongush Lopsang-Chinmit, a Tuvan Buddhist monk. A few books and newspapers were printed using his system. Since September 1943, Tuvan has been written with the Cyrillic alphabet.

Latin alphabet for Tuvan

Latin alphabet for Tuvan

Cyrillic alphabet for Tuvan

Cyrillic alphabet for Tuvan

Notes

Sample texts in Tuvan

Бүгү кижилер хостуг база мөзүзү болгаш эргелери дең кылдыр төрүттүнер. Оларга угаан- сарыыл болгаш арын-нүүр бердинген болур болгаш олар бот-боттарынга акы-дуңмалышкы хамаарылганы көргүзер ужурлуг.

Transliteration

Bygy kižiler xostyg baza mөzyzy bolgaš ergeleri deņ kƣldƣr tөryttyner. Olarga ygaan- sarƣƣl bolgaš arƣn-nyyr berdingen bolur bolgaš olar bot-bottarƣnga akƣ-duņmalƣškƣ xamaarƣlganƣ kөrgyzer užurlug.

Translation

All human beings are born free and equal in dignity and rights. They are endowed with reason and conscience and should act towards one another in a spirit of brotherhood.
(Article 1 of the Universal Declaration of Human Rights)

Тыва чоннуң эртинези – хөөмей
Делегейниң эң улуг күчулүг, чараш, арыг, байлак хемнерниң бирээзи – алдарлыг Енисейниң – Улуг Хемниң шуурап баткан ораны, делегейде чок дээн делгем чаагай Азия диптиң географтыг төвү, чүрээ, буурул баштыг Саян сыннары хаажылаан Тыва чурту бойдустуң эң ховар чурумалы, тураскаалы болуп турары дег, тываларны өске чоннардан ылгап, алдаржыдып, киискидип турар онзагай демдектер эвээш эвес.

Tƣva čonnuņ ertinezi - xөөmey
Delegejniņ eņ ulug kyčyten, čaraš, arƣg, baylak xemnerniņ bireezi - aldarlƣg Enisejniņ - Ulug Xemniņ šuurap batkan oranƣ, delegejde čok deen delgem čaagaj Azija diptiņ geograftƣg tөvy, čyree, buurul baštƣg Sayan sƣnnarƣ xaažƣlaan Tƣva čurtu bojdustuņ eņ xovar čurumalƣ, turaskaalƣ bolup turarƣ deg, tƣvalarnƣ өske čonnardan ƣlgap, aldaržƣdƣp, kiiskidip turar onzagaj demdekter eveeš eves.

Source: part of a text about Tuvan Throatsinging from http://tyvawiki.org/wiki/Throatsinging_-_Treasure_of_the_Tuvan_People

Links

Information about the Tuvan language and people
http://en.wikipedia.org/wiki/Tuvan_language
http://tyvawiki.org/wiki/Category:Language
http://www.avantart.com/tuva/

Tuvan language and culture portal, including a Tuvan-English dictionary
http://www.swarthmore.edu/SocSci/tuvan/

Huun-Huur-Tu - a group of Tuvan throatsingers
http://www.huunhuurtu.com

Turkic languages

Altay, Äynu, Azerbaijani, Balkar, Bashkir, Chuvash, Crimean Tatar, Even, Evenki, Gagauz, Karakalpak, Kazak, Khakas, Krymchak, Kumyk, Kyrgyz, Nanai, Nogai, Old Turkic, Salar, Shor, Tatar, Turkish, Turkmen, Tuvan, Uyghur, Uzbek, Yakut

Other languages written with the Latin and Cyrillic alphabets

Learn Chinese Characters with the Omniglot Chinese app